Bij Demeter spat de liefde van de muren

Wie nog nooit in een hospice is geweest, ziet misschien een sombere plek voor zich, een beetje achteraf, waar iedereen op kousenvoeten loopt en fluistert. Dat beeld geldt voor Demeter dus zeker niet. Het hospice staat midden in de wijk, tussen sportvelden en twee basisscholen. Niemand in de buurt kijkt ervan op als een ambulance of lijkwagen het terrein op rijdt.

Je ervaart het ook zodra de voordeur openzwaait. Overal volop daglicht, behaaglijke warmte, geroezemoes. Uit de keuken stijgen de heerlijkste geuren op. Hart van het pand is de knusse huiskamer. Daar staat een joekel van een eettafel en gloeit de gashaard. In de hoek een piano, brandende waxinelichtjes waar je maar kijkt.

Door de ramen is de fraai aangelegde tuin te zien, met een tuinkamer en kleine kas. Hier vieren ze samen alle feestdagen, genieten ze van concerten. Er wordt zelfs getrouwd. En ja, verdriet is er ook. Veel patiënten gaan hier dood. Maar wie hier is opgenomen, weet zich omringd door aandacht en liefde. Die spatten hier zowat van de muren.

Over de drempel
Laat onverlet dat patiënten, maar ook hun partners en kinderen, vóór de opname een hobbel moeten nemen. Verpleegkundig specialist Cathelijne Verboeket-Crul: ”Dierbaren worstelen er soms mee dat ze de zorg niet tot het laatst kunnen waarmaken. Eenmaal over de drempel ontdekken ze dat het hier echt fijn is. En dat ze nu juist weer partner kunnen zijn, of kind. Dan ontstaan lucht en ruimte voor mooie gesprekken, voor verbinding. Bijzonder ook om te zien hoe zaken uit het verleden worden opgeruimd of afgerond.”

De zeven kamers zijn vrijwel altijd bezet. Patiënten verblijven gemiddeld drie maanden bij Demeter. Ze komen dus om te sterven, maar soms ook tijdelijk als pijn- of symptoombestrijding thuis niet goed lukt, of om hun mantelzorger op adem te laten komen. Samen met een team van zo’n dertig professionals, lopen meer dan honderd vrijwilligers zich het vuur uit de sloffen voor deze patiënten en hun gasten. De een helpt bij de verzorging, een ander schoffelt de tuin, kookt met verse ingrediënten een maaltijd of geeft het houtwerk een verse lik verf.

Afhakers kent Demeter amper, veel vrijwilligers komen jarenlang over de vloer. ”Dat zijn steeds vaker mensen met een fulltimebaan. Zoals een aannemer die tot over zijn oren in het werk zit maar elke maandag voetmassages geeft en dan tot mooie gesprekken komt”, verklaart vrijwilligerscoördinator Mariëlle Pickkers, zelf ook al zo’n veertien jaar bij Demeter. ”We hebben onze vrijwilligers ook echt wat te bieden. Dit is een prachtige werkplek waar je veel kunt leren. Vrijwilligers krijgen scholing op allerlei gebieden, ze bezoeken lezingen. En het werk zelf brengt hen veel. Ze vinden verrijking en verdieping, hoor ik ze vaak zeggen.”

Academisch hospice
Demeter is een academisch hospice. Het werkt samen met onder meer UMC Utrecht en experts onder wie Saskia Theunissen, hoogleraar Palliatieve Zorg en Hospicezorg. Cathelijne: ”We leiden artsen, verzorgenden en verpleegkundigen op. Daarnaast combineren we patiëntenzorg, onderzoek en innovatie om de palliatieve zorg landelijk te verbeteren. Die mix van onderzoek en deskundigheidsbevordering kunnen we dankzij de fusie met AxionContinu nu ook breder in de regio inzetten. Dat komt de palliatieve zorg op de locaties, maar ook bij cliënten thuis ten goede.”

Vernieuwing komt vaak hiervandaan. Zo was Demeter een van de eerste hospices waar professionals uit alle disciplines samen de lichamelijke, psychische en sociale, maar ook existentiële en spirituele toestand van patiënten bespreken. De aandacht voor emoties is belangrijk, legt Cathelijne uit. ”Angst voor de dood, onverwerkt verdriet of spijt over gemaakte keuzes kunnen bijvoorbeeld pijn verergeren, maar ook de pijnbestrijding bemoeilijken. Ons uitgangspunt is daarom: alleen als we een klacht begrijpen en kunnen behandelen, heeft de liefdevolle zorg die we geven écht effect.”

Ook ontwikkeld bij Demeter: het persoonlijk waardenprofiel. Daarin laat de patiënt zien hoe hij of zij was als mens in gezondere jaren en welke aspecten, zoals zelfstandigheid en regie, belangrijk waren. ”De mens achter de ziekte zien, dat maakt waardige, respectvolle zorg beter mogelijk” besluit Cathelijne.

Dit artikel verscheen eerder in ContACt lente 2022.

Dit artikel stond in het Lente nummer van ContACt 2022.