Aandacht als slaapmiddel
Oudere longrevalidanten kunnen baat hebben bij meer zorg en aandacht voor goede slaap. Dat is de belangrijkste conclusie van een onderzoek naar slaapkwaliteit door Veronique Hoefakker, fysiotherapeut bij revalidatiecentrum Domstate. Van aandacht voor slaap kunnen bewoners van woonzorglocaties trouwens ook profijt hebben.
Veronique rondde met het onderzoek deze zomer haar masteropleiding fysiotherapie af aan de Hogeschool Utrecht. Ze koos voor de richting Psychosomatiek. Mateloos interessant vindt de fysiotherapeut de wisselwerking tussen lichaam en geest. “Raakt de balans daartussen verstoord, dan krijgen mensen klachten die niet altijd medisch te verklaren zijn. Angst, depressie en rouw bijvoorbeeld kunnen doorwerken in je lijf. Als ik daarvan meer weet, dacht ik, kan dat de zorg voor onze revalidanten ten goede komen.”
Slecht slapen
Op de longafdeling van Domstate werkt Veronique met onder meer COPD-patiënten. Dat zij geen goede slapers zijn, was al wel algemeen bekend. Veronique dook door interviews met longrevalidanten dieper in het hoe en waarom. “Slecht slapen is voor niemand fijn, maar een beroerde nacht vermindert de toch al karige spierfunctie en belastbaarheid van het lichaam van COPD-patiënten. En omdat revalideren hard werken is, is een goede slaapkwaliteit voor hen extra belangrijk.”
De uitkomsten van de interviews in een notendop: de meeste revalidanten ervaren inderdaad een slechte slaapkwaliteit. Daarvoor wijzen ze vooral benauwdheid, piekeren en de angst om te slapen als boosdoeners aan. Wat Veronique vooral opviel in de antwoorden: de meeste revalidanten vragen geen hulp. “Het hoort erbij, er is niks aan te doen, denken ze. Terwijl er allerlei mogelijkheden zijn om iemands slaapkwaliteit te verbeteren.”
Praten over slaap
Veronique wijst op een belangrijk instrument om slaapproblemen te tackelen: praten over slaap. “Daar begint het mee. De eerste vraag die elke zorgmedewerker ’s ochtends stelt is: hoe heeft u geslapen? Als iemand dan klaagt over een slechte nacht, helpt het om daar dieper op in te gaan. Vraag dóór: wat bedoelt u precies als u zegt slecht te hebben geslapen? Hoe voelt u zich als u niet slaapt, wat doet dat met u, ’s nachts maar ook de dag erna? Slecht slapen kan lichamelijke oorzaken hebben, maar kan ook voortkomen uit rouw, angst of eenzaamheid. Door echt in gesprek te gaan, kun je je vinger achter het probleem krijgen en zo ook de juiste oplossingen aandragen.”
Ook uitleg over slaap is belangrijk, zegt Veronique. “Wat is nou eigenlijk goed slapen en wat niet? Moet je per se acht uur slapen, is het erg als je ’s nachts wakker wordt? Door daar uitleg over te geven kun je mensen leren hun gedachtes over slaap wat te relativeren.”
Aandacht als 'slaapmiddel'
Bij Domstate is aandacht voor slaap misschien wel het krachtigste ‘slaapmiddel’, denkt Veronique. “Het zou vaste prik moeten worden in het zorgplan. En niet alleen voor revalidanten. Veel meer ouderen kampen immers vaak met slaapproblemen, dus bewoners van woonzorgcentra van AxionContinu hebben er ook baat bij als zorgmedewerkers daarvoor aandacht hebben.”
Tips voor gezond slapen
- Probeer elke dag op dezelfde tijd op te staan en op dezelfde tijd naar bed te gaan.
- Een dutje overdag om slaap in te halen is prima, maar lang slapen houdt het verstoorde slaapritme in stand.
- Zorg voor voldoende dag- en zonlicht. Probeer minimaal een halfuur per dag naar buiten te gaan en te bewegen.
- Stel overdag een ‘piekermoment’ in. Schrijf je zorgen van je af.
- Bouw een vast slaapritueel in. Breng een uur voor het slapengaan je hersenen alvast in ruststand door te lezen, naar muziek te luisteren of ontspanningsoefeningen te doen.
- Een optimale slaapkamer is donker, goed geventileerd, niet te koud en niet te warm. Houd beeldschermen van telefoons en tablets weg.
- Drink weinig voor het slapengaan en zeker geen dranken met cafeïne of alcohol. Een glas warme melk voor het slapengaan helpt soms juist wél.